طرح جدید بیمه مرکزی که در سال جاری اجرایی می‌شود، رانندگان متخلف را موظف می‌کند تا درصدی از خسارت تصادفات را شخصا پرداخت کنند. این طرح با هدف اصلاح رفتار رانندگان و کاهش ریسک مالی شرکت‌های بیمه طراحی شده است.

محمدرضا منصوری، کارشناس حوزه بیمه خودرو در گفت‌وگو با روزنامه «دنیای‌خودرو» توضیح داد: «تاکنون بیمه شخص‌ثالث در ایران براساس وسیله‌نقلیه طراحی شده بود و نه رفتار راننده. به‌همین دلیل، یک راننده پرخطر همان میزان حق بیمه را پرداخت می‌کرد که یک راننده محتاط. اجرای فرانشیز پلکانی نخستین‌گام برای مهندسی رفتار رانندگان است؛ ابزاری برای اصلاح انگیزه‌ها و ترغیب افراد به‌رانندگی محتاطانه.»

وی افزود: «این سیاست نه تنها بار مالی شرکت‌های بیمه را کاهش می‌دهد، بلکه اثر رفتاری قابل توجهی بر کاهش تصادفات دارد. راننده‌ای که بخشی از خسارت را خود متقبل می‌شود، دقت بیشتری در رانندگی خواهد داشت. پیش‌بینی می‌شود با اجرای صحیح، نسبت خسارت بیمه شخص‌ثالث بیش از ۹۰ درصد فعلی به زیر ۸۰ درصد کاهش یابد که برای صنعت بیمه کشور رقم قابل توجهی است.»

منصوری تاکید کرد: «موفقیت طرح به زیرساخت‌های داده‌محور وابسته است: «سامانه سنهاب بخشی از اطلاعات بیمه‌ای را ثبت می‌کند؛ اما برای اجرای عادلانه فرانشیز پلکانی، اتصال برخط میان سامانه‌های بیمه مرکزی، پلیس راهور و شرکت‌های بیمه ضروری است. بدون این اتصال، احتمال اشتباه در تشخیص مقصر یا افزایش تصادفات وجود دارد. پیشنهاد می‌کنم طرح ابتدا به‌صورت پایلوت در چند استان اجرا و ایرادات احتمالی برطرف شود.»

این کارشناس بیمه به نگرانی‌های اجتماعی نیز اشاره کرد و گفت: «فشار مالی بر رانندگان کم‌درآمد دغدغه جدی است؛ اما ترکیب سازوکار تشویقی با اجرای فرانشیز می‌تواند عدالت بیمه‌ای را حفظ کند. تجربه جهانی نشان می‌دهد که سیاست‌های موفق، هم جریمه رانندگان پرخطر و هم تشویق رانندگان خوش‌سابقه را شامل می‌شوند. اگر فقط جنبه تنبیهی داشته باشد، اقشار کم‌درآمد بیشترین آسیب را می‌بینند؛ اما با ارائه تخفیف یا امتیاز تمدید، عدالت برقرار خواهد شد.»

منصوری درباره تاثیر این طرح بر بازار بیمه گفت: «در کوتاه‌مدت رقابت قیمتی کاهش می‌یابد؛ زیرا تمرکز از قیمت‌گذاری عمومی به ارزیابی ریسک فردی منتقل می‌شود؛ اما در بلندمدت، بازار به سمت تنوع محصول و بیمه‌نامه‌های شخصی‌سازی‌شده حرکت خواهد کرد.»

او در پایان بر ضرورت آموزش عمومی تاکید کرد و گفت: «فرانشیز پلکانی صرفا ابزار مالی نیست؛ بلکه گامی در جهت تحول فرهنگی و رفتاری است. اجرای موفق بدون اطلاع‌رسانی گسترده و همکاری رسانه‌ها، شرکت‌های بیمه و پلیس ممکن نیست. راننده باید این سیاست را عادلانه و منطقی بداند تا به آن پایبند شود. درصورت اجرای دقیق با داده‌های کامل، نظارت موثر و مشوق‌های واقعی، این طرح می‌تواند به‌یکی از موفق‌ترین اصلاحات تاریخ بیمه کشور تبدیل شود. اما اگر تنها در سطح دستورالعمل باقی بماند، خطر بی‌اثر شدن آن بسیار بالاست.»